‘Kütahya’nın tarih, kültür ve çinisine bu proje yakışmadı’

Kütahya Sanatçılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı, çini sanatçısı Nida Olçar, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi tarafından hazırlanan yeni Kent Meydanı projesinde kentin simgelerinden olan Çinili Vazo’nun bulunmamasından dolayı projenin Kütahya’ya yakışmayacağını bildirdi.
Kent Meydanı projesinde Kütahya’nın yedi bin yıllık tarihinin ve kültürünün göz önünde bulundurulmadığını öne süren Olçar, şunları söyledi: Dünyada her şehrin o şehri anlatan bir simgesi vardır. Kütahya çok daha özel bir simgeye sahiptir.
Kendi topraklarından ve tarihinden çıkan bir simgedir çinili vazo. Üstelik dünyanın hiçbir ülkesinde bir kentin tarihi simgesi ile oynanmamıştır. Hiç duydunuz mu, Roma’daki Aşk Çeşmesi’nin yeri değişmiş mi? İtalya’da yanlış hesaplar ile 11.yüzyılda yamuk inşa edilen Pisa Köle’sini yamuk diye yerinin değişmesi yada yıkılıp yeniden yapılması gündeme gelmiş midir? Tam tersi dünyanın dört bir yanından turist akını ziyaret etmektedir. Anadolu’daki sayısız evde asker hatırası ya da anı fotoğrafların fonunu oluşturan, Kütahya’da öğrencilik yapmış herkesin ailesiyle önünde fotoğrafı bulunan. Kış gelince sarılıp sarmalanarak korumaya alınan baharda da açılarak rengarenk görünüşü ile yazın gelişini halka müjdeleyen Kütahya’nın tarihi ve kültürel simgesi Çinili Vazo’dan vazgeçmek mümkün değildir.”
Açıklamasında çinili vazonun tarihi hakkında da bilgi veren Olçar, şöyle devam etti: Kütahya’nın Çinili Vazosu 1970 yılında Abdurrahman Karaa’nın fikri, Mimar İbrahim Özkaraca’nın tescilli proje çizimi ve Ressam Ahmet Yakupoğlu ile Ressam Ahmet Gürel‘in desen tasarımıyla kentin önemli bir sanatı olan çinicilik sanatının tüm dünyaya yayılan güzel örneklerinden olan çini vazolardan esinlenerek Çinili Camii ile birlikte yapılmış, görenlerin takdiri ile şehrin simgesi haline gelmiş bir fikir ve sanat eseridir. Öyle ki Kütahya Belediyesinin şu anda kullandığı ambleme bile esin kaynağı olmuştur. Kütahya kartpostalları, tanıtım katalogları, turizm bürolarının Kütahya broşürleri hep vazomuzun fotoğrafları ile doludur. Bugün ülke içinde ve dışında Kütahya denildiğinde akla ilk Çinili Vazo ve Çinili Camii gelmektedir. Bu nedenle Çinili Vazo’da yapılacak her türlü fiziki ve inşa uygulama hem 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu hem de 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nca değerlendirilmelidir. 4 yıl önce Kütahya Sanatçılar Birliği olarak bu hususta yayınladığımız manifestonun ardından Ege Üniversitesi Bölüm Başkanı Vedat Kaçar, Kütahya Mimarlar Odası ve Dumlupınar Üniversitesi Öğretim Görevlisi Fikret Aydoğdu görüş yazısını bildirirken bunun yanında Ressam Ahmet Gürel’in ailesi tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığına verilen Dilekçe ve Change Org da başlatılan “Vazoma Dokunma” kampanyası ile sesimizi duyurmuştuk. O zaman bir çok resmi kurum vazonun yeni alan projesi ile aslının korunacağı hususunda basına yazılı ve videolu bir çok paylaşımda bulunmuş, rahmetli Ahmet Gürel’in oğlu yüksek mimar Mehmet Gürel vazonun orijinal çizimleri Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Kütahya belediyesine bizzat teslim etmiştir. Bugün gelinen şu noktada çok şaşkın ve üzgünüz. Lütfen Sayın Ahmet Yakupoğlu ve Sayın Ahmet Gürel’in kemikleri daha fazla sızlamasın. Dört yıldır kamuoyunu meşgul eden ve kaderine terkedilen Kütahya’nın Kent Mobilyası Çinili Vazo için Sayın Valimiz Ali Çelik Bey ve Sayın Belediye Başkanımız Alim Işık Bey’in son noktayı koyacağına canı gönülden inanıyorum.”
Çinili Vazo’nun kent belleğinde önemli bir yeri olduğuna da işaret eden Olçar, sözlerini şu ifadelerle tamamladı: “Kentin yüzyıllardır önemli bir meslek dalı olan çiniciliğe vurgu yaparak onu kenti hiç tanımayan ve ilk kez gelenlere bile ilk bakışta gerek yeri (Kent Meydanında) gerek tasarımı ile Kent ve Kent Tarihi açısından fikir vermesi nedeni ile tarihi ve anı değeri vardır, bu değer yıllar geçtikçe de artacaktır. İlk tasarımından günümüze itinalı bir şekilde korunarak özgünlüğünü korumuştur, Kütahya Çiniciliğinin simgesi olarak tek örnektir. Kütahya Çiniciliğini tanımlayan ve tanıtan geleneksel değeri olan bir Kent Mobilyasıdır. Ayrıca Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 19.06.2007/729 sayılı İlke Kararı doğrultusunda Kütahya Çiniciliğine adanarak, toplumsal bir kavramı simgeleyen, bulunduğu Kent Meydanı ve etrafındaki kentsel doku ile etkileşimi niteliğinde anıt-heykel özelliğini kazanmış olan, simge özelliğindeki Çinili Vazo’nun kültür varlığı olarak Koruma Bölge Kurulu’nca değerlendirilerek, korumaya alınmalı ve gelecek kuşaklara aktarılması gerekmektedir.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun III Güzel sanat eserleri: Madde 4. 2. Heykeller, kabartmalar ve oymalar, 3. Mimarlık eserleri, maddeleri gereği Kent Meydanı’nda hem Kent Simgesi bir Anıt Eser, hem de Kent Meydanını taçlandıran bir Kent Objesi Mimari Eser olarak değerlendirilmelidir.”
MUSTAFA DEMİRBAŞ